Milli Mücadele

Milli mücadele yıllarında 8 Temmuz 1921 tarihinde Yunanlıların genel bir saldırısı neticesinde Yunan 3.Kolordusu Bursa’dan Kütahya istikametine doğru ilerlemiştir. 10 Temmuz 1921 tarihinde Yunanlılar, asıl saldırılarını başlatmışlar , 10.ve 7.tümenleri Uludağ üzerinden Tavşanlı istikametinde harekete geçmişlerdir.
 

 

Asıl gayeleri Kütahya üzerinden Ankara’ya ilerlemek olan bu iki Yunan tümeni 13 Temmuzda Tavşanlı’ya,15 Temmuzda da Gümüşköy yakınlarına varmıştır. 13 Temmuz 1921 tarihinde Tunçbilek ve Tavşanlı düşman işgali altına girmiştir. Bu Yunan ilerleyişi sırasında Tunçbilek ve çevre köyleri de büyük işgali yaşamışlardır. Bu işgal sırasında köylerden genel olarak etlik hayvan, ekmek, yumurta vb. yiyecek toplamışlar, topladıkları hayvan sürülerini de Tavşanlı’nın Şahmelek köyü yakınlarında bulunan hayvan toplama merkezine götürmüşler, çevre köylerden de bu hayvanlara bakacak çobanlar tutmuşlardır.


Yunanlıların bir bölüğü Harmancık üzerinden, bir bölüğü de Kozaağacı - Kızılçukur’dan Tavşanlı ve Tunçbilek istikametinde ilerlemişlerdir. Yunanlılar Artıranlar köyünde köy Dedesinin olduğu tepeye çadır kurmuşlardır. Köyün karşısında Yıldız Tepe eteklerinde bulunan tarihi krom madeninde katiplik yapan, halk arasında “Yıbar Gavuru” olarak bilinen ve Yunanlılara yardım edip yol gösteren şahıs “Artıranlar köyü’ne dokunmayın” ricasında bulunmuş ve köye bir zarar gelmesini önlemiştir. Buna rağmen Artıranlar ve Nusratlar köylerinden hayvan sürüleri Yunanlılarca götürülmüştür.


Yunanlılar, Güraağaç köyünü işgal ettiklerinde Kadıoğullarının odasında kalmışlardır. Köy meydanında her gün 2-3 sığır kesip, kazanlarla yemekler pişirmişlerdir. Büyükilet köyü’nde ise Yunanlıların köye zarar vermelerini önlemek için, köyün en yüksek tepesine Şevket Sargın tarafından beyaz bir örtü (bayrak niyetine) asılmıştır.


Tavşanlı, Harmancık, Dağardı ve çevresinde faaliyet gösteren Alabardalı (Çamalan köyü) Kabakçı Salih Efe ve çetesi, yörede Yunanlılarla mücadele etmiştir. Kabakçı’nın yanında Alabardalı Kara Ahmet, Seyis Kamil, Şapçılı Şükrü, Harmancık Akalanlı Canip Efe, Keles Kıranışıklarlı Topal Sadettin Efe, Madenlerli Mehmed Ali, Derbentli Bilmen’in Eyüp vb. yörenin namlı efeleri bulunmaktadır.


Yunan kumandanı olan ve yörede “Tazılı kumandan” olarak bilinen Zamanist, Kabakçı Çetesi tarafından (Derbent köylü Bilmen’nin Eyüb’ün attığı bir bomba sonucunda) Eşen yakınlarında yapılan bir çarpışmada öldürülmüştür. Efeler tarafından başı kesilen Yunan kumandanı Zamanist’in cesedi bir kuyuya atılmıştır. Öldürülenler arasında Kabakçı’nın uzun süre peşinde olduğu, Yunanlılara yardım ve yataklık yapan ve aslen bir dönme olan, maden katibi “Yıbar Gavuru” da bulunmaktadır.


Olayı haber alan Yunanlılar, Eyüp Efenin Derbent köyünden olması nedeniyle derhal köye intikal ederlerken, Derbentliler de Nusratlar köyü tarafında ve 1,5 saat mesafedeki Çalıkoyak mevkiine  doğru kaçmışlardır. Köyde kalan ve kaçmayan köylüler ise Yunanlılar tarafından önce camii içine doldurulmuş daha sonra da caminin hemen üst tarafında Böcekoğlu Hüseyin’in evine götürülmüşlerdir. Bu evde toplam 17 kişi, ev ateşe verilmek suretiyle Yunanlılarca diri diri yakılmıştır. Daha sonra yakılan evin etrafındaki ahşap evlerde yanmaya başlamıştır. Yunanlılar aynı şekilde Yeniköy’ü de yakmışlardır. Üç gün işgal altında tutulan köyün Kırantarla ve Ağılca mevkilerinde karargah kuran Yunanlılar üç gün köy ve çevresini kontrol altında tutmuşlar ve Keşiş (Uludağ) Dağına kadar  olağanüstü tedbirler almışlardır.


Üçüncü gün sonrasında Yunanlılar’ın gittiğini öğrenen köylüler, köye indiklerinde Böcekoğlu Hüseyin’in evinde 17 kişinin yanmış cesetleriyle karşılaşmışlardır. Yunanlılar tarafından yakılmak suretiyle şehit edilenlerin (ruhları şad olsun) isimleri (tespit edebildiğimiz kadarıyla) şunlardır;
1-Böcekoğlu Hüseyin
2-Kozağaçlıoğlu Ahmet,
3-Gökçeoğlu Akif,
4-Kahyaoğlu Ahmet,
5-Kara Mehmet’in  oğlu Mehmed,
6-Koca Osmanoğlu Ömer,
7-Koca Osmanoğlu Ömer’in küçük oğlu Ülfet,
8-Efeoğlu Mehmet
9-Softaoğlu Ahmet,
10-Dilsizoğlu Şerif,
11-Genç Alioğlu Hüseyin,
12-Keles’in Deliler köyünden bir imam,
13-İmamoğlu Şerif,
14-Dağdelenoğlu Mahmut,
15-Mehmetler’in Selim

  
Anlatılanlara göre; Yunanlılar, Böcekoğlu Hüseyin’in evinin alt katına bu 17 kişiyi doldurup evi kilitledikten sonra,evin üzerine ve çevresine yanıcı beyaz bir toz serpmişlerdir. Şehid edilen bu 17 kişi anısına Derbent köyü’nde bir şehitlik yapılmıştır.


Derbent köyü’nde bu 17 kişinin yakılması sırasında ilginç bir olay yaşanmıştır. Anlatılanlara göre; Yunanlıların köye geldiğini haber alan Derbentliler, Nusratlar tarafında ve 1,5 saat mesafedeki Çalıkoyak denilen mevkie sığınmışlardır.
Çalıkoyak mevkiine gidenler arasında olan Burgulu Süleyman ve hamile hanımı da bulunmaktadır. Hanımı bu sırada çocuğunu dünyaya getirir. Süleyman; “ Çocuğu şu çalı dibine bırak,at enkini ” deyip hanımını azarlar. Hanımı da  yeni doğmuş çocuğunu istemeye istemeye, yolda giderken “İlkili Dere” mevkiinde  bir çalı dibinin içine koyar.Aradan üç gün geçer. Dördüncü gün, Yunanlılar’ın köyden çekildiğini öğrenen Derbentliler, köye inmeye başlarlar. Burgulu Süleyman, hanımına “Şu çocuğa bir bakalım yaşıyor mu acaba ? ”der. Çalı dibine baktıklarında henüz üç günlük olan çocuklarını, parmaklarını emmek için ağzına götürmüş, üzeri çalı, çırpı ve otlarla sarılmış vaziyette buluyorlar.


1922(Rumi 1338) doğumlu Derbent köyü’nden Burgulu Süleyman’ın oğlu Ramazan Demiralp, 2003 yılı Haziran ayı itibarıyle 81 yaşında olup halen sağdır. Allah(cc) uzun ömürler versin.

 

I.Dünya ve İstiklal Harbinde yöre köylerinden şehit olanlar ;

 

 

ADI

 

DOĞUM YILI

SÜLALE ADI

BABA ADI

KÖYÜ

Hüseyin

1297(1880)

Çelebioğlu

Hasan

Derbent

Hüseyin

1291(1874)

Softaoğlu

Şerif

Derbent

Ömer

1293(1876)

Koca Osmanoğlu

Osman

Derbent

Akif

1313(1895)

Kadiroğlu

Mustafa

Derbent

Ahmet

1304(1886)

Kayışoğlu

Tahir

Derbent

Mustafa

1293(1876)

Emeksizoğlu

Süleyman

Tunçbilek

Ahmet

1314(1896)

               -

Mehmet

Bozbelen

İsmail

1292(1875)

               -

Ahmet

Bozbelen

Kadir

1291(1874)

               -

Halil İbrahim

Tunçbilek

Halil

1295(1878)

               -

Ahmet

Kızılçukur

Mustafa

         -

               -

Ahmet

Ömerler

Mehmet

1303(1886)

               -

İbrahim

Köseler

Ali Osman

           -

               -

            -

Beke

Memiş

1292(1875)

               -

Ömer

Bozbelen

Emin

           -

               -

Mustafa

Tunçbilek

Mustafa

           -

               -

Arif

Bozbelen

Ahmet

           -

               -

Mehmet

Kızılçukur

Ali

           -

               -

Mustafa

Köseler

Mehmet

           -

               -

İbrahim

Köseler

Ahmet

1302(1885)

               -

Ali

Kızılçukur

Ali

           -

               -

Süleyman

Kızılçukur

Mehmet

1302(1885)

               -

İsmail

Karakaya

İbrahim

1312(1894)

               -

Ahmet

Güraağaç

Mehmet

1313(1895)

               -

Ramazan

Derbent

İsmail

1298(1881)                     

               -

Tahir

Derbent

Recep

1315(1897)

               -

Ali Osman

Derbent

Halil

1294(1877)

               -

Ali

Güraağaç

İbrahim

1301(1884)

               -

Abdullah

Güraağaç

Rıza

1297(1880)

               -

Mustafa

Güraağaç

Mustafa

1313(1895)

               -

Ahmet

Derbent

Ahmet

1303(1886)

               -

İsmail

Yol İlet

Mustafa

1297(1880)

               -

İftade

Küçük İlet

Kukuş Hasan

1303(1886)

               -

              -

Tatarlar

Abdüşşükür

1303(1886)

               -

              -

Tatarlar

Abdülaziz

1303(1886)

               -

              -

Tatarlar